Petrol Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Petrol sözcüğü Yunanca yağ kelimesini karşılayan “petra” veL atince taş anlamına gelen “oleum” sözcüklerinde türemiştir. Türkçede petrol kelimesini doğal halde bulunan birçok yakıt için kullanıyoruz ancak petrol her dilde aynı anlamı karşılamamaktadır. Şimdide içerikte petrol hakkında bilmeniz gerekenler hakkında önemli bilgilere verelim.

Kimyasal Anlamda Petrol Nedir?

Petroller, hidrokarbon adı verilen bileşiklerin karışımından oluşur. Ancak kimyevi anlamda kesin ve sabit bir bileşime sahip değildir. Doğada saf halde bulunan sıvı yakıt anlamına gelen petrol, bulunduğu bölgelere göre değişen bileşimlerde kendini gösterir. Rusya petrolleri, kokusu hoş olmayan naften kategorisindeki bileşenleri, Amerika-Pensilvanya’da çıkarılan petroller hidrokarbon kategorine ait bileşenleri, Romanya petrolleri ise bu iki bileşenin karışımını içerir.

Çeşitli tipteki bu petrol türlerinin ağırlıkları, alevlenme noktaları, ortalama ısıtma güçleri birbirinden farklıdır. Ancak standart bileşenlere sahip petrollerde karbon %84, hidrojen %12, oksijen %1 oranında bulunmaktadır. Bunlara ek olarak da içlerinde az miktarda kükürt barındırırlar. Teksas ve Kaliforniya’da bulunan petrollerin kükürt oranı, diğer bölgelere göre daha fazladır. Farklı kimyasal içeriğe sahip hidrokarbonların bir araya gelerek oluşturduğu farklı kimyevi bileşimlerden çeşitli tiplerde petrol meydana gelebilmektedir.(Örneğin: parafin bazlı petrol, asfalt bazlı petrol)

Tarihte Petrol Kullanımı

Günümüz dünyasında siyasi, ekonomik ve teknolojik anlamda büyük öneme sahip olan petrol, antik çağlardan bu yana herhangi bir sebepten kullanılagelmiştir. Değerinin artmasındaki dönüm noktası niteliğindeki olaylar ise içten yanmalı motorların icat edilmesi ve sivil havacılığın yaygınlaşmasıdır. Plastik, böcek ilacı, yapay gübre gibi ürünlerin üretiminde kullanılmasıyla da değeri günden güne artmıştır.

Herodot ve Siculus’a göre dört bin yıldan daha önceki bir dönemde Babil’de kule ve duvarların inşaatında asfalt kullanılmıştır. Babil ve çevresinde zift kaynakları bulunmakla birlikte Fırat Nehri’nin İssus kıyılarında da bol miktarda zift bulunmaktaydı. Antik İran yazılarına göre de İran uygarlıkları sağlık ve aydınlatma için petrol kullanmışlardır. MS 347 yılında ise Çin’de bambu kaplı kuyulardan petrol üretilmiştir.

Bunlara ek olarak Pechelborn (Zift Çeşmesi)  petrolün Avrupa’da ilk kez bulunduğu ve kullanıldığı yerin adıdır. Petrolün suyla karışmış bir halde yüzeye çıktığı Erdpechquelle, 1498 yılından bu yana sağlık vb. amaçlarla kullanılan bir kaynaktır.

Petrolün Endüstriyel Kullanımı

Petrol ve ürünleri sanayinin birçok aşamasında aktif olarak kullanılmaktadır. Örneğin ürün nakli yapılırken nakliyat aracın yakıtı petrolden üretilmektedir. Ham petrolün taşınmasında ise daha çok tankerler, boru hatları gibi yöntemler kullanılmaktadır. Sektördeki en hacimli petrol ürünleri ise fuel oil ve benzindir. Petroller aynı zamanda ilaç sanayi, plestisit ve plastik sanayi gibi kollar için ham madde olarak kullanılır.

Petrolün sanayileşmiş uluslardaki büyük önemi su götürmez bir gerçektir. Dolayısıyla birçok devlet için en önemli enerji kaynağı konumundadır. Dünyada petrol tüketimi her yıl yaklaşık otuz milyar varile tekabül eder bununla birlikte petrol tüketicilerinin büyük çoğunluğunu gelişmiş ülkeler oluşturmaktadır. 2004 yılı verilerine göre petrolün % 24’ünü ABD tüketmiştir. Bu büyük tüketim oranı, petrol hakkında bilmeniz gerekenler arasında ilk sıralarda yer almaktadır.

Türkiye’de Petrol Kullanımı

Ülkemizde petrol, değerli bir enerji kaynağı olmakla birlikte birçok sanayi kolunun da ham maddesidir. Türkiye’de petrol yatakları daha çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alır. Adıyaman, Diyarbakır, Batman, Siirt, Şanlıurfa ve Mardin’de petrol yatakları mevcuttur. Ancak bu kaynaklar ülke ihtiyacının ancak 1/7 sini karşılayabilmektedir. Geri kalan ihtiyaç ihracat yoluyla karşılanmaya çalışılmaktadır.

Türkiye’de Güney Doğu Anadolu bölgesindeki ham petrolün bir kısmı Batman Rafinerisi’ne, kalan kısmı ise Batman-İskenderun boru hattı ile Dörtyol’a taşınmaktadır. Buradan da tankerler aracılığıyla İzmit ve İzmir rafinerilerine gönderilmektedir. Ayrıca Türkiye-Irak boru hattıyla, Irak petrollerinin bir kısmı Yumurtalık Limanı’na gelmektedir. Azerbaycan petrolleri de Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattıyla İskenderun Körfezine ulaştırılmaktadır.