Psikolojik bir rahatsızlık olan onyomani (alışveriş bağımlılığı) tanısı 1980′ li yıllardan beri kullanılan bir kavramdır. Alkol, uyuşturucu bağımlılığı gibi dürtüsel bir hastalıktır. Kişi alışveriş yapmaktan haz almaktadır. Bu sebepten ötürü kendini frenleyemez. Geniş bir kavram olmasından dolayı ayrıntılı bir şekilde ele almak gerekir.
İçindekiler
Onyomoninin Ortaya Çıkma Nedenleri
Onyomani birçok farklı sebebin bir araya gelmesiyle ortaya çıkar.
Bu sebepleri maddeler halinde yazmak faydalı olacaktır;
- Kişinin benliğinde olan saygının azalması
- Depresyon altında olma
- Sürekli endişe altında olma
- Kişinin yaşadığı takıntıların yarattığı olumsuz durumlar
- Sosyal anlamda statü beklentisi
- Fanteziye düşkün olma
- İnternet kullanımın maksimum düzeyde olması
- Biriktirme davranışının zorlayıcı bir hal alması
- Satın alımda plansız hareket etme
- Cinsiyet farklılığı
Bu nedenlerden bir ya da bir kaçının kişide olması sonucu onyomani gelişebilmektedir.
Onyomani Üzerine Araştırmalar
Onyomoni üzerine birçok bilim insanı araştırma yapmıştır. Yapılan araştırma sonuçlarına göre onyomani tanısı konula hastalarda psikiyatrik rahatsızlıklar mevcuttur. Daha yalın bir şekilde ifade edecek olursak onyomoni tek başına gelişen bir bağımlılık türü değildir. Yaşanmakta olan bir takım psikolojik sorunların sonucunda gelişir.
Onyomaniye Neden Olan Psikolojik Sorunlar
Kişilerin yaşadığı bazı psikolojik sorunların sonucu olarak onyomani geliştiğini yukarıda anlattık.
Genel anlamda onyomani yani alışveriş bağımlılığına neden olacak psikolojik sorunları sıralayalım;
- Uyuşturucu madde kullanımı
- Duygu durumunda yaşanan bozukluk
- Dürtüsel bozukluk
- Beslenme sorunları
- Narsist kişilik
- Alkol bağımlılığı
Bu psikolojik sorunlar tedavi edilmesi gerekli olan sorunlardır. Tedavi olunmadığı takdirde alışveriş bağımlılığı da peşine gelme olasılığı yüksektir.
Alışveriş Gerçekten Bağımlılık mı?
Birçok kişi kendine bu soruyu sorar. Vereceği cevaptan da kaçınır. Bir kişinin ihtiyacının fazlasını satın alması yapılan araştırmalara göre bağımlılık olarak kabul edilmiştir. Kişi kendinde şuna dikkat etmelidir. Alışveriş yaparken zevk alıyor mu? Bu en önemli ayrıntıdır.
Eğer ki kişi alışveriş yaparken yaptıktan sonra haz alıyor ise onyomoni hastası olmuştur. Yani daha maddesel bir anlatımla kişinin üç tane pantolona ihtiyacı var. Ama alışverişe gittiğinde beş tane alıyor ise ve bu ona keyif veriyor ise alışveriş bağımlılığı söz konusudur.
Onyomani Neden Gelişir?
Onyomani hakkında çok tartışılmıştır. Bu tartışmalarda bir noktaya dikkat edilmelidir. Kişi alışveriş yaparken onyomani hastası ise duygu durumu ile öz kimlik ilişkisi incelenmelidir. Kişi kendine alışveriş yaparken sınır koyamıyorsa kendini bu konuda kontrol edemiyordur. Uyuşturucu bağımlıları gibi düşünmek gerekir.
Onyomani hastaları özellikle yoğun kaygı sorunu yaşadığı zaman istemsiz bir şekilde kendini alışverişe verir. Eğer dışarı çıkamıyor ise internetten alışveriş yapar. Farkına varmadan yüklü bir alışveriş yapar. Bu ona büyük bir rahatlık verir. Fakat belli bir süre sonra bu rahatlama pişmanlığa dönüşür. Ama kendini engelleyemediği için bunu sürekli tekrarlar. Bu noktada kişi kendine bazı sorular sorarak bunun sebebini bulmaya çalışmalıdır.
Kişi kendine neler sorabilir;
- Alışveriş yapınca kendinde neyi tamamladığını
- Alışveriş yaptıktan sonra yaşadığı rahatlığın sebebini
- Alışveriş yaparak tüketim yapmak yerine ne yapabilirim
- Bu rahatlığı ne zamandır yaşadığını
- Alışverişin verdiği hazzın nasıl farkına vardığını
- Alışverişe ne yaşadıktan sonra yaptığını
- Alışverişe ne hissedince başladığını
Kişi bu soruları kendine sorarak, verdiği cevaplar neticesinde problemin kaynağına ulaşabilir.
Onyomani Yaygın Bir Hastalık mı?
Onyomani son yıllarda oldukça yaygın yaşanan bir rahatsızlıktır. Refah seviyesi yüksek olan ülkelerde vaka sayısı daha yüksektir. Yapılan araştırmalar da toplanan sonuçlara göre her geçen yıl artış göstermektedir.
Onyomani de Cinsiyet
Alışveriş bağımlıları arasında yapılan istatistiksel sonuçlara bazı durumlarda kadın ve erkek oranı eşit çıksa da genelde kadınlarda bu oran daha yüksektir.
Onyomani Artış Sağlar mı?
Onyomoni artarak devam eden bir hastalıktır. Kişi kendinde satın alma isteğini fark eder ve bundan zevk almaya başlar. Zamanla daha çok zevk almak ister. Zamanla da kontrolü iyice kaybeder. Yardım alınmadığı takdirde de kısır döngüsü haline gelir. Bu da insanı daha fazla psikolojik sorun yaşamaya iter. Maddi olarak da yaşanacak sorunları unutmamak gerekir.
Depresyon ve Onyomani
Depresyon ciddi bir psikolojik rahatsızlıktır. Ama bazı depresif sorunlar beraberinde onyomaniyi getirir. Kişi yaşadığı depresif sorunu onyomani ile bastırmaya çalışır.
Onyomani alanında yapılan araştırmalar neticesinde sadece depresyon değil kişilerde yaşanan anksiyete bozukluğu ve obsesif kompulsif bozukluk arasında bağ kurulmuştur.
Onyomani Tedavisi
Kişi kendinde alışveriş bağımlılığı olduğunu kabul ettiği takdirde tedavi olabilir. Eğer sorun çok ileri seviyede değilse kendi başına da bu durumdan kurtulabilir. Nasıl yapabileceği hakkında biraz bildi verelim.
Öncelikle kişi bunu neden yaptığını düşünmeli. Eğer ki sebebini biliyor ise bunun üzerine giderek çözmeli. Çözemediği noktada uzman desteğine başvurmalı.
Yakın ve güvendiği kişilerden bu konuda destek alınabilir. Kişi kredi kartı kullanıyor ise kart limitini asgari düzeye indirmeli. Ya da hiç kart kullanmamalı. İhtiyaçlarına yetecek kart nakit para kullanmak mantıklı bir tercih olacaktır. Kişi kendinde yoğun alışveriş isteği hissettiğinde yanına birini alabilir. Alışveriş yaparken yanında bulunan kişi hem onu frenleyebilir hem de kişinin duygu durumunu gözlemleyebilir.
Bu şekilde ilerlememiş vakalar çözümlenebilir. İlerlemiş vakalar grup terapilerine katılabilir. Düzenli olarak uzman hekimle görüşebilir. Uzman hekim gerekli görür ise ilaç tedavisi başlanabilir.
Unutmamak gerekir ki her türlü bağımlılığın tedavisi mümkündür. Önemli olan kişinin kendisinin bir bağımlı olduğunu kabul etmesidir. Bu tedavinin en önemli aşamasıdır. Gerisi hızlı bir şekilde gelecektir.
