İslam’da Kaç Çeşit İlim Vardır?

İlim, bilmek anlamına gelen bilgi ve bilim yerine kullanılan kelimelerden birisidir. Her alanın kendisine özgü bir anlatımı ve terim dili vardır. Ve yine o konuda derinlemesine inceleme yapılarak ortaya çıkarılan dokümanlar vardır. Bütün bu bilgiler uzun süren bir birikimin sonucunda ortaya çıkmıştır. Birikimli olarak ilerleyen ve her geçen gün bilgi hazinesine yeni bir şey katan konular toplu olarak incelemeye değer ve araştırılmaya değer ilim haline gelirler. İslam’da üç büyük semavi dinden birisi olarak yüzyıllar boyunca araştırılan bir ilimdir.

İlimlerin Çeşitliliği

Bilgi dediğimiz şey direkt olarak insan hayatı ile ilişkili ve insana günlük işlerinin yanında mesleki faaliyetlerini yerine getirirken de yardımcı olan bir unsurdur. Öyle ki ilim dediğimiz şey de o konu hakkında yıllarca yapılan araştırılmış olan ve artık kabul edilmiş olan bilgi topluluğudur. Bu anlamda her alanın kendisine özgü bir ilmi olduğu rahatlıkla söylenebilir. Hayatımızın içinde yer alan her farklı alanı ilim olarak nitelendirebiliriz. İslam dini de bu anlamda ilimdir.

İslam’ın Zenginliği

Bir alanın ya da konunun içerdiği bilgi ile orantılı olarak hakkında yapılan araştırmalar da artar. Özellikle de insanların hayatlarına doğrudan dokunan konuların insanlar tarafından çok daha sık incelendiği bilinen bir gerçektir. Dinler de bu açıdan insanlar tarafından araştırılıyor ve böylece de odak haline geliyor. Eğer araştırılan konu zengin bir konu ise yıllar sonra bir bilim dalı olmaması için hiç bir engel yoktur.

İslam Ve İlim

İslam tek başına çok büyük bir bilgi birikiminin olduğu ve yıllarca hakkında yapılan yorumlarla ve bazı görüşlerin yorumlanması ile de zenginlik kazanmıştır. Bu anlamda dinler terimi çerçevesinde dünyada en çok araştırılan ve hakkında en fazla bilim insanının çalıştığı alanlardan birisidir. Dinler her ne kadar sürekli olarak değişiklik göstermese de hayatımıza olan etkileri açısından bilim dalı olarak adlandırılmaları mümkündür.

Bilinenler Kümesi

İslam Müslüman ülkelerde hayatın her alanında bir hükmü olan dinlerden birisidir. Bu da ne kadar zengin ve genel bir din olduğunu ortaya koyuyor. Çünkü hakikaten İslam dini insanın hayatındaki hiçbir konuyu es geçmemiş ve hakkında mutlaka bir yorum yapmıştır. Bu anlamda dünyanın en zengin dinleri arasında yer alıyor. Ve içerisindeki her bir konu ve dal da tek başına ilim olmaya adaydır. Örneğin Fıkıh, Hadis, Kuran bu dallardan sadece ama sadece bazılarıdır. İslam o kadar geniş bir etki alanına sahiptir ki onlarca farklı ilmin yuvası da denebilir.

İslam Dinindeki Alanlar

Bir ilim dalı hakkında çalışılmaya değer her konu tek başına bir ilim dalı olmaya adaydır. Örneğin hadis İslam hakkında hükümleri bizi açıklayan ve Peygamber sözü olarak bilinen Hadis tek başına bir ilim dalıdır. Çünkü binlerce söz arasında hangi sözün ya da anlatımın hadis olarak nitelendirileceği ancak ummalı ve sistemli bir çalışma ile elde edilebilir. Bu anlamda Hadis ilmi de sistemli ve birikimli olarak ilerleyen bir ilim dalıdır.

Kuran İlmi

İslam dininin en büyük parçası hatta en büyük tamamlayıcısı Kuran’dır. Bu kitap binlerce yıl önce yazılmasına rağmen ve hükümleri hiç değişmemesine rağmen insanlar ve alimler tarafından yorumlanarak onlarca farklı konuyu aydınlatacak bir ilim haline gelmiştir. İslam dininin açıklaması olan bu kitap tek başına onlarca hatta yüzlerce bilim adamının çalışarak okumaya ve aydınlatmaya çalıştığı kitapların en başında geliyor. Bu nedenle de İslam dini içinde yer alan en büyük ilik Kuran’dır dersek hiç yanlış olmaz.

Birikimli Ve Sistemli İlerleyiş

Bir konu hakkındaki bilgi topluluğunun ilim haline gelebilmesi için sistemli bir şekilde araştırılması ve bunun yanında sürekli birikimlerini kullanarak ilerlemelidir. Aksi halde söz konusu bu ilerleyişin sonu ilim değil sadece zaman geçtikten sonra unutulacak olan bilgiler olur. İslam dini de bu anlamda oldukça geniş ve hem sistemli hem de birikimli olarak ilerleyen dalların başında geliyor.

Fıkıh İlmi

Fıkıh insanların sıklıkla duymuş olduğu birçok profesörün çalışmalar yaptığı alanların başında geliyor. İslam’ın nasıl yaşanması gerektiği nasıl anlaşılması gerektiği ile ilgili çok geniş çalışmaların yapıldığı bu alanda tasavvufi bir hava hakimdir. Ancak yine daha önce bu alanda çalışmış olan onlarca hatta yüzlerce büyük ilim adamlarının biriktirerek getirmiş olduğu bu miras şimdinin ilim adamları tarafından sürdürülüyor.

Sünnet İlmi

Sünnet Peygamberin hal ve hareketleri, sözlerini kapsayan bir bütün olarak değerlendirilen bir ilim dalıdır. İslam dininin Kuran’dan sonra en önemli dallarından ve destekçilerinden olan bu ilim dalında da yüzlerce hatta binlerce ilim adamı çalışmalarını devam ettiriyor. Sünnet ilmi yazılı kaynaklardan ziyade daha çok rivayete ve sözlü beyanlara dayandığı için bu alanda çalışmak ok daha güçtür.

Şer’i İlimlerin Muhtevası

İslam dininde şeri ilimler dendiği vakit yukarıda da açıklamaları yapılan ve İslam dinin adeta kolonlarını oluşturan ilimler akla gelir. Bütün bu ilimleri Kuran, Hadis, Sünnet şeklinde sıralamak ve buna Fıkıh ilmini dahi eklemek mümkündür. Bunun yanında çokça şeri ilim dalının olduğu bilinmelidir.

Pozitif – Akli İlimler

İslam sadece şeri anlamda değil akli anlamda da araştırma yapanların tonlarca bilgiye ulaşabileceği alanlardandır. Coğrafya, Matematik, Şiir, Edebiyat, Astronomi bu ilimlerden sadece bazılarıdır. İslam dini ahirete verdiği önem kadarını dünya hayatına ve ilim öğrenmeye vermiştir.

İslam Dininin Etki Alanı

İslam dinine mensup milyarlarca insan olmasına karşın ilim açısından ve bilgi açısından bütün dünya İslam dinin etki alanı içindedir. Bu anlamda İslam dini çok geniş bir sahaya ve bilgi, görgü birikimine sahip bir dildir. Bu da binlerce, milyonlarca insanın ve bilim adamının bu konuda çalışması için yeterli bir nedendir.