İdare Hukuku Nedir?

İdare hukuku insanların bilgi sahibi olmak istedikleri hukuk dallarından birisidir. Bu nedenle idare hukuku nedir? Özellikleri nelerdir ve idari davalar hangileridir? Gibi idare hukukunu ilgilendiren konulara dair merak edilenleri cevaplamaya çalışacağız.

İdare Hukuku

İdare hukuku kamu kurumları ve kuruluşlarının yapısını, işleyişini, örgütlenmesini inceleyen ve düzenleyen hukuk dalıdır. Ayrıca idare hukuku anayasada kanunlarla belirtilen kamu faaliyetlerinin anayasaya uygun olarak yerine getirilmediği durumlarda devreye girerek yaptırımlar uygulayan hukuk dalıdır.

Bu hukuk dalının genel amacı kamu yararını gerçekleştirmektir. Kamu kurum ve kuruluşlarında hukuka aykırı olarak yapılan işleri ortaya çıkararak ilgisi bulunan kişilerin gerekli cezaları almasını sağlar. Kamu idaresi tarafından yapılan tüm işlemler için yargılama yapılması mümkündür. Bunun için kamu yararının tehlikeye atılması yeterlidir.

İdare Hukukunun Özellikleri Nelerdir?

Türkiye tarafından uygulanan idare hukuku anayasada yer alan hukuk dalları arasında en yenilerden birisidir. Bu hukuk dalı ilk olarak 1789 yılında yaşanan Fransız Devrimi’yle ortaya çıkmıştır. Sonrasında da Türkiye’de de kabul görerek uygulanmaya başlanmıştır.

İdare hukukunun en önemli özelliği asıl konusunun kamu yararı olmasıdır. İdare hukukunun içinde yer aldığı yargı kolu ise idari yargıdır. Bu nedenle içtihatlara dayanan idare hukukunu kapsayan uyuşmazlıklara çözüm bulmak idari yargının görevidir.

İdare Hukukunun Alt Dalları Nelerdir?

Yeni hukuk dalları arasında bulunun idare hukuku alt dallara sahiptir. Bu alt dallar farklı alanları kapsar ve alt dallarında ilgilendiği konularda da hukuka uygun işleyişin devam etmesini amaçlar. İdare hukukunun alt dalları imar, ihale, statü, idari sözleşmeler, idari yargılama, regülasyon hukuku ve idari yaptırımlardır. Statü hukuku aynı zamanda memur hukuku olarak da bilinen bir alt daldır.

İdare Hukukunun Kaynağı Nedir?

İdare hukukunda en önemli kaynak anayasadır. Bu nedenle yürürlükte olan 1982 Anayasası hukukun en önemli kaynağıdır. Anayasa dışında kanunlar, tüzükler, kanun hükmünde kararnameler, yönetmelikler, idari teamüller, tatbikatlar ve yargı içtihatları idare hukukun diğer kaynaklarıdır.

İdare hukuku bu kaynaklardan yararlanarak davaların işlemesini ve sonuçlanması üzerine çalışır. Böylelikle kamu idaresi alanında yaşanan uyuşmazlıklar ortadan kalkabilir ve kamu yararının tehlikeye atıldığı durumlarda tüzel ve gerçek kişiler gerekli cezaları alırlar.

İdare Hukuku Kapsamına Giren Davalar Hangileridir?

Kamu idaresinin yasalara uygun olarak gerçekleşmemesine bağlı olarak çok sayıda dava açılabilir. Bu davalar idare hukuku alanında çalışan avukatlar tarafından açılarak mahkemelerce yürütülür.

İdare hukuku kapsamına giren ve yasalara aykırı durumların görülmesiyle açılabilecek davalar şunlardır;

• Tam yargı davaları
• İptal davaları
• Kentsel dönüşüm davaları
• Vergi uyuşmazlığı davaları
• Yürütmeyi durdurma davaları
• Yüksek idare mahkemesi davaları
• Belediye ceza iptali davaları
• İdari sözleşmelerde taraf anlaşmazlığı davaları
• Kamu ihale ihtilaf davaları
• Ecrimisil bedeli iptali davaları
• Devlet memurlarına verilen disiplin cezası iptali davaları

Bu davalardan herhangi birini açmak isteyen kişiler hukuk bürolarına veya idare avukatlarına başvurarak davalarını açabilirler. Özellikle iptal davaları idare hukukunun en fazla ilgilendiği dava türleri arasında bulunur.

İdare Hukuku Kapsamına Giren Davalarda Yargılamayı Hangi Mahkeme Yapar?

İdare hukuku kapsamına giren ve kurumlara açılan davalarda yargılama idare mahkemeleri aracılığıyla yapılır. Davayla ilgilenen idare mahkemesi ise davaya konu olan durumun gerçekleştiği yerde bulunan idare mahkemesidir.

Dava sözleşme kaynaklı açılmış bir davaysa sözleşmeyi imzalayan kamu kurumunun bulunduğu yerde görevli olan idare mahkemesi davaya bakar. Eylem ve hizmetin yasaya aykırı olmasından dolayı dava açılmışsa hizmet veya eylemin gerçekleştirildiği yerde görevli olan idare mahkemeleri davada karar verme yetkisine sahip mercidir.

Kamu görevlileri hakkında da idare ve iptal davası açılması mümkündür. Bu tarz davalarda ise yetkili merci kamu görevlisinin çalıştığı yerde görevli olan idare mahkemesidir. Kamu görevlileri için idare mahkemesinin ilgilendiği davalar disiplin cezaları, özlük hakları, parasal hakları, atamalar ve sicil hakları ile iptal davalarıdır.

İdare Hukukunda Yargılamanın Özellikleri Nelerdir?

İdare hukukunda davalar genellikle yapılan idari işlemden zarar görmüş kişiler tarafından açılır. Bu kişiler avukatlar aracılığıyla veya bizzat idare mahkemelerine başvurarak davanın açılmasını sağlayabilirler. Davanın açılmasının ardından ise yargılama süreci başlar.

İdare mahkemeleri yargılama işlemini yazılı yargılama aracılığıyla gerçekleştirirler. Yazılı yargılamada mahkeme görevlileri idari işleme dair teslim edilen evrakların incelenmesi ve evraklar hakkında araştırma yapar. Bu nedenle davanın açılmasından sonra dava açılan kurumdan ilgili belgeleri talep etmesi mümkündür.

Deliller idare mahkeme heyetleri tarafından talep edilebilir. Ancak delillerin tespiti ve teslimi sırasında herhangi bir sorun yaşanmaması adına davayı açan kişiler veya davalılar vergi mahkemesi veya Danıştay’a başvurabilirler. Böylelikle belgelerle delil tespiti talep edilebilir.

Mahkemede toplanan deliller değerlendirilir ve bu değerlendirmeye bağlı olarak karar verilir. Bu nedenle idare hukuku davalarında genellikle tanıklara ihtiyaç duyulmaz. İstisnai olarak bilirkişi görüşüne başvurulduğu zamanlarda olabilir.

İdare Hukuku Ve İptal Davaları

İdare hukukunda açılan davaların büyük bir çoğunluğunu iptal davaları oluşturur. Bu davalar kamu idaresi tarafından yapılan işlemlerin geri alınması amacıyla açılan davalardır. İptal davalarını idari işlemin gerçekleşmesi nedeniyle zarar gören kişiler açar ve işlemin iptal edilmesini talep eder.

Davanın açılma sebebi ve delillerin incelenmesi ile idari işlemin yasal olmadığı tespit edilirse işlem iptal edilir. Böylelikle davayı açan kişi kaybettiği hakkı geri alabilir veya mağduriyetini giderebilir. İdari işlemin yasaya aykırı olması nedeniyle dava açma hakkına tüzel ve özel kişiler sahiptir.

İdare hukukuna bağlı olarak açılan iptal davalarından bazıları ise şunlardır; memur atama iptali, memur kademe ilerleme durdurma cezası iptali, kentsel dönüşüm iptali, kamulaştırma kararı iptali, idari sözleşme iptali ve idari para cezası iptali gibi davalardır.