Epilepsi Nöbeti Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Epilepsi; halk arasında sara hastalığı olarak isimlendirilen nörolojik bir hastalıktır. Epilepsi nedir? Konulu makaleler incelendiğinde, bu hastalık için kesin bir tanı konulamadığı ve bu nedenle de kesin tedavi yönteminin geliştirilemediği görülür.

Beyinde bulunan nöronların kontrolsüz olarak aniden deşarj olması, istem dışı kasılmalara neden olur. Bu da epilepsinin nöbet hali olarak tanımlanır. Hastalığın nöbet evresinde kasılmalar, duyusal değişiklikler, bilinç değişimleri ortaya çıkar.

Bu tür hastalar, nöbet evresinin dışında kalan evrelerde normal yaşam belirtileri gösterirler. Bu hastalık kronik olarak tanımlanır, nöbet sıklığı ve nöbet şiddetleri kişilere hastalara göre değişiklik gösterebilir. Hayatında bir veya birkaç kez benzer nöbetler geçiren kişiler, bu hastalık çerçevesinde değerlendirilemez.

Epilepsi Belirtileri Nedir?

Dünya üzerinde 65 milyondan fazla epilepsi hastası mevcuttur.

Epilepsi belirtileri hastalara göre farklılık gösterse de, nöbet öncesinde hastalar genellikle;

• Ani korku ve endişeye kapılırlar.
• Mide bulantısı şikayeti gösterirler.
• Sersemlik hissine kapılırlar.
• İlgi ve görme yetileri zayıflar.
• Ayaklarını ve ellerinin kontrollerini tam olarak sağlayamazlar.
• Vücudun dışına çıkmış gibi hissedebilirler.
• Şiddetli baş ağrısı hissederler.

Gibi belirtileri hissedebilirler. Epilepsinin kişilere göre farklılıkları nedeniyle, nöbetler ardışık olarak gerçekleşebileceği gibi, birkaç saniye ile 15 dakika gibi farklı sürülerle de gerçekleşebilir. Epilepsinin en önemli belirtileri ise, tüm vücutta kontrolsüz kasılmalar, ağızdan köpük gelmesi, diş kenetlenmesi olarak gözlenir.

Bunun yanında bilinç kaybı ve buna bağlı kafa karışıklığı, hastanın aniden düşmesi, dil ısırma, ani gelişen hızlı göz hareketleri, garip ve anlamsız ses çıkarma belirtileri de sıklıkla görülür. Bu tür hastalarda yoğun olarak bağırsak ve mesane kontrollerinde de kayıp olur. Nöbet sonrasında ise oluşan belirtilerin tamamı aniden kaybolur.

Epilepsi Nedenleri Nelerdir?

Yapılan klinik araştırmalar ve epilepsi hastalığı hakkında yapılan bilimsel araştırmalar, sinirlerin dinlenme ve uyarılma durumlarında epilepsinin nöbetlerini tetiklendiğini ortaya koymuştur. Epilepsi durumlarının tamamı nörolojik bir sorun olarak ortaya konulmuş olsa da, altında yatan nedenler kesin olarak açıklanamamıştır.

Yapılan araştırmalar neticesinde elde edilen bulgular;

• Doğum travmaları,
• Kazalarda oluşan kafa travmaları,
• Zor doğum öyküsü,
• Yaş ilerlemesine bağlı olarak beyin damarlarında gelişen vasküler anormallikler,
• Kan şekerinin aşırı düşmesi,
• Yüksek ateşli hastalılar,
• Kafa içi tümör ve beyin iltihapları,

Gibi nedenlere bağlı olarak, sara nöbetleri gelişebilme gösterebilir. Alkol alımı ve uyuşturucu madde kullanımı geliştiren kişiler, epilepsinin gelişmesine yatkındırlar. Epilepsinin %5 kalıtsal özelliği vardır.

Bu nedenle ailesinde bu hastalı öyküsü bulunan kişiler, bu hastalığa yatkındırlar. Çocuklar yüksek ateşle nöbetler geliştirseler de, zaman içerisinde bu alışkanlıklarını kaybedebilirler. Alzheimer hastalığı da epilepsinin gelişmesine yatkınlık oluşturabilir.

Epilepsi Nöbet Çeşitleri Nelerdir?

Hastalığın nedenlerine ve seyrine göre epilepsi nöbeti çeşitlilik gösterebilir. Nöbetler kısa göz dalmaları olarak görülüyorsa, absans nöbeti olarak isimlendirilir. Nöbetler vücudun bir kısmında kasılmalar şeklinde görülüyorsa, bu durum fokal nöbet olarak isimlendirilir.

Hasta nöbetlerinde tüm vücutta kasılmalar görülüyorsa, yaygın olarak ağız köpürmesi, idrar kaçırma durumları da gözlenebilir ve bu durum jeneralize olarak isimlendirilir. İnsan yaşamını olumsuz etkileyen bu durum, epilepsinin en yaygın görülen çeşitlerindendir. Yaygın epilepsi nöbetlerinde beynin büyük bölümü nöron deşarj gerçekleştirirken, fokal nöbetlerde sadece beynin bir bölgesi deşarj olayını gerçekleştirir.

Fokal epilepsi nöbetlerinde bilinç açık veya kapalı olabilir. Bu tür nöbetler iki ana gruba ayrılarak incelenir. Bunlar basit ve kompleks nöbetler şeklinde isimlendirilir. Basit nöbetlerde hastanın bilinci açık olduğu için, nöbet sürecini hatırlar. Kompleks nöbetlerde ise, bilinç kaybı oluşabileceğinden, hasta nöbet anını çoğunlukla hatırlamaz.

Epilepsi Tanısı Nasıl Konur?

Tıp alanında yapılan çalışmalar, epilepsi neden olur? Konusuna net bir cevap verememiştir. Ancak hasta işbirliği oluşturulduğunda ve bazı görüntüleme cihazları kullanıldığında, tanı koymak mümkün olabilir.

Hasta klinik olarak nörologlar tarafından takip edilerek ve EEG, MR, PET ve bilgisayarlı tomografi verileri ışığında tetkikler gerçekleştirilerek, kişiye özel tedavi yöntemleri geliştirilir. Bazen enfeksiyon nedeniyle de epilepsi nöbetlerinin gelişmesi muhtemeldir. Bu gibi durumlardan şüpheleniliyorsa, tanı konulması için bazı laboratuvar ve kan analizleri de gerçekleştirilir.

EEG verileri epilepsi tanısı için önemli araçlar arasında yer alır. Bu sayede hastanın çeşitli elektrotlarla hastanın beyninde meydana gelen elektrik aktiviteleri incelenebilir. Bu incelemelerde olağan dışı bir durum gözlemlendiğinde, tedavi de bu yönde geliştirilir. Manyetik rezonans görüntülüme (MRI) işlemlerinde de, beyinin ayrıntılı incelemesi gerçekleştirilir. MRT verileriyle birlikte beyinde oluşan anormallikler ortaya konulur. Beyinde oluşan kist, tümör, kanama gibi durumlarda epilepsinin gelişmesini sağlayabilir. Bu türden oluşumların tespiti için ise bilgisayarlı tomografi (CT) verilerine ihtiyaç duyulur.

Epilepsi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Klinik gözlemler ve elde edilen test sonuçları birlikte değerlendirilerek, kişiye özel epilepsi tedavi yöntemleri benimsenir. Bu amaç için geliştirilmiş ilaçlar, tedavide önemli rol oynar. Epilepsinin kronik hastalıklardan olması nedeniyle, tedavi etkileri görülen ilaçların sürekli kullanılması da gerekebilir.

Beyinde bir takım tümör, kist veya kanama gibi bulguların varlığı durumunda ise, cerrahi yöntemler ile tedavi desteklenir. Hasta nöbetlerinin gelişme durumları, beyinin hangi bölgelerine etki ettiği, hastanın yaşı, diğer sağlık sorunları, kullanılan ilaçların belirlenmesinde ve dozunda önemli rol oynar.

Hasta nöbetleri şakak kemiğinin altında ki beyin bölümünden kaynaklıysa, Karbamazetin etken maddeli antiepileptik ilaçlar kullanılır. Küçük çocukların tedavilerinde ise, sakinleştirici ve kaygı giderici özelliğe sahip olan, aynı zamanda uyku artırıcı bezodiazepin türevi olan clobazam etken maddeli ilaçlar tercih edilir. Çoklu ve uzun süreli nöbet türlerinde ise, GABA türevi ilaçlar kullanılır. Ethosuximide, gabapentin, fenobarbital, fenitoin türevi ilaçlarda epilepsi tedavisinde sıklıkla kullanılır.

Bazı hastalar sara nöbeti geliştirseler bile, klinik bulgularda her hangi bir sorunla karşılaşılmayabilir. Bu gibi durumlarda psikolojik epilepsi belirtileri araştırılması gerekir. Yalancı sara nöbeti olarak da isimlendirilen bu hastalık, genellikle sara nöbeti ile karıştırılabilir.

Yalancı sara nöbetleri de kişiye göre farklılık gösterir, vücutta ani kasılmalar, kollar ve bacakların kontrol edilememesi, sabit bir noktaya dalma, dikkat kaybı, boş bakma gibi belirtiler görülür. Bu türden hastalıkların tedavisinde ise, psikiyatrist ve nörolog işbirliği sağlanması, gerekli durumlar için psikolog terapi yöntemlerine başvurulması, duygu bozukluğu için ilaç tedavisinin uygulanması gerekir.

Epilepsi Nöbeti Geçiren Kişiye Nasıl Yardımcı Olunabilir?

İnsanların iş, aile ve konforlu yaşamını olumsuz etkileyen epilepsi, nöbetler aniden geliştiği için hasta tarafından kontrol edilemez. Bu gibi durumlarda hastanın nöbet sürecini sorunsuz atlatabilmesi için, bilinçli şahıslar tarafından birtakım önlemler alınabilir.

Sara nöbeti geçiren bir kişiye yardım edilmek istendiğinde, yardım eden kişinin öncelikle sakinliğini koruması gerekir. Ardından, hastanın kendisine zarar vermesini önlemek için uygun pozisyona alınması, nefes alışını kolaylaştırmak için, yan çevrilmesi gerekir.

Burnunu ve ağzını tıkayacak köpük veya harici oluşumlar varsa steril bir şekilde temizlenmeli. Kemer, kravat ve başörtüsü gibi materyallerden arındırılması gerekir. Nöbet halinde hasta kasılmanın etkisi ile dişini veya çenesini kitleyebilir. Zorlayarak dişini veya çenesi açılmamalıdır. Hastanın bilinci açık olmayacağı için, su veya benzeri sıvı verilmemelidir.

Epilepsi Hastaları Hangi Meslekleri Yapamaz?

Bazı meslek gruplarında çalışmak için, mesleki yeterlilik birlikte sağlık şartnamesini de uygun olması gerekir. Epilepsi hastalarının tehlikeli iş kollarında ve dikkat gerektiren işlerde çalışmaları yasaktır.

Polislik, askerlik, itfaiyecilik, dalgıçlık, cerrahlık, pilotluk gibi iş kollarında çalışması yasaktır. Ayrıca bu türden hastalar kesici, delici ve ağır makinelerde de çalışamazlar. Hastalar bu türden sorunlarını mutlaka işverene bildirmek zorundadır.

Sonuç

Hiç şüphesiz ki hastalıklar insanların konforlu yaşamını önemli ölçüde kısıtlar. Bu durum epilepsinin geliştiği durumlar için geçerlidir. Ancak hasta bilinçli olduğunda ve hasta yakınları gerekli bilgi birikimi sağladığında, kısıtlanan yaşam daha konforlu hale gelebilir.

Hatta yeterli bilgi birimimi sağlandığı durumlarda, sara nöbetlerini tetikleyen bazı durumlara karşı önlemler de geliştirilebilir. Reklamsız ve zengin içeriklere erişim sağlamak isteyen kişiler, pusholder.com web sayfasını ziyaret ederek, sara hastalığının kişilere vermiş olduğu zararları kolayca atlatabilirler.

Epilepsi hastalarının da tedavilerine ve sosyal yaşamlarına katkı sağlamaları için, ilaç takvimini aksatmamaları, korunaksız yükseltilerden uzak durmaları, yüzme ve banyo gibi aktivitelerini uygun ortamlarda sağlamaları gerekir.

Aile de sara hastası bulunan kişiler, parlak veya sönüp yanan ışık parıltılarından hastayı uzak tutmaları gerekir. Her ne kadar bilimsel açıklamalara yer verilmese de, uzun süreli televizyon yayınları sara hastalarını olumsuz etkiler.