Devalüasyon Nedir? Devalüasyon Olursa Ne Olur?

Devalüasyon anlam olarak ekonomi açısından cari açık veren bir ülkenin, diğer ülkelerde kullanılan para birimlerine karşı kendi para biriminin değer kaybetmesi olarak açıklanabilir. Kısaca bir ülkede kullanılan para biriminin, dünya ticareti karşısında ekonomik avantaj sağması için değer kaybettirme faaliyetidir. Hükümet ile ekonomi işlemleriyle ilgilenen kurumların verdiği karar sonucunda para biriminde ticari alanda değişiklikler olacaktır.

Dünyada incelendiğinde geçmiş yıllardan günümüze kadar ülkelerin birçok kez devalüe olduğu ve ilgililerin de bu konuda karar verildiği görülmüştür. Dış ticarette açık oluşmuş olan bir ülkenin ticaret açığını aza indirmek mevcut olan talebin ithalat değil de ihracat olması devletin para biriminde diğer para birimlerine göre değersiz olması sağlanmaktadır.

Devalüasyon Olursa Neler Olur?

Bu işlem sonrası dış ülkelerden alım yapmak gittikçe zorlaşır ve iç pazar hareketlenerek dış açık oluşma miktarı azalır ama enflasyon oluşur. Devalüe işlemi ile beraber satın alın gücünün de ülke genelinde düşüşe geçtiği görülmektedir. Ayrıca ihracat artar, ithalat azalır ve ihracatın artması ile milli gelire katkı sağlanmış olur. Devalüasyon olduğu zaman enflasyon yükselerek faizlerde artış olur bu da ekonomide yavaşlıklar meydana getirir. Bu durumda devleti ihracat yapmaya yönlendirir çünkü devletin satın alım gücü zayıflamıştır.

Paranın arz ve kıymet bedelleri birbirlerine eşitlendiği zamanlarda diğer para birimleri değer kazanır ve ülkenin yerel parası değer kaybeder. Bu gibi durumlarda IMF’nin müdahale etmesi ile devlet devalüasyon yapmaya zorlanır. Ancak yapılan bu devalüasyon ile ülke ekonomisinin belli bir dengeye ulaştırılması sağlanırken karşı bir devletin devalüasyon yapmaması gerekmektedir. Aynı zamanda enflasyon düşürülerek, ihracat edecek mallar yoğun bir talep olan mallardan oluşmalıdır. Devalüasyonun her ülkeye etkisi farklıdır.

Uzun ya da kısa dönemde incelemeler ele alındığında ticari dengenin geliştiği görülmektedir. Yani uzun dönemde yapılan devalüasyon sonucu oluşan ticaret dengeleri iyileştirirken, kısa dönemde yapılan devalüasyon sonucu ticareti dengeleri kötüleşir. Ticaret dengesini azaltarak yüksek esneklik sağlanırsa, ticaret dengesi gelişmektedir. Bunun sebebi fiyatların ayarlanabilmesi için belli bir süreye olan ihtiyaçtır.

Diğer bir yandan yapılan mevcut anlaşmalar ile miktarlar olursa kısa bir dönemde önemli değişiklikler görülebilir. Devalüasyon, ekonomide belli bir istikrarda olan devletler ile yapılmamaktadır. Eğer yapılır ise ödemelerin bir açıklık olduğunu veyahut ekonomik bir krizde olduğu söz konusudur. Geri kalmış ülkelerde ithal mallara ihtiyaç olmaktadır. Eğer ithal olacak mallar yüksek fiyattan satılırsa o ülke istediği kadar önlem alsın yine de iç piyasadaki fiyatların yükselmesine mani olunmayacaktır. Sonuç olarak bir ülke devalüasyona gitme karar alırsa gerekli olan önlemleri alarak iç piyasadaki fiyatların yükselmesini önlemelidir.

Devalüasyonun Tarihte ve Günümüzdeki Durumu

Eski Yunan ile Roma’da yapılan devalüasyon ile paranın yerini temsil eden maden miktarının azaltılması yoluyla gerçekleştirilmiştir. Belli bir gümüş ya da altın miktarlarında basılmış olan sikke miktarlarının çoğaltılması ile para değerinin düşürülmesi sağlanırdı. On dokuzuncu yüzyılda kağıt para miktarı artması ile ortaya çıkan enflasyon ile iç piyasadaki fiyat artışları ve banknotların altına tahvil kabiliyetlerini yok etmesi sağlanarak, para değerinin düşürülmesine yol açmaktadır.

Bu sayede milli para birimi karşılığı olarak kabul gören altın miktarları indirilerek kambiyo kurları da buna göre ayarlanmıştır. Günümüzde altın ve madeni para sistemi olmadığı için yerli olan para biriminin değer düşürülmesi ile iç piyasadaki fiyatların yükselmesi sonucu elde edilemeyen döviz geliri artmaktadır. İhracat teşvik edilmesi için yerli para biriminin değeri ile belli bir yabancı para değeri esas alınarak ayarlanmaktadır.

Devalüasyon Örnekleri

Mısır ülkesi Amerika Birleşik Devletleri dolarının kara borsaya düşmesi ile kurdan dolayı ciddi bir baskı yaşamış ve kara borsanın yükselmesi ile Mısır ülkesinin yurt içi üretimi ile yatırımları sekteye uğramıştır. Bu sebeple de Mart 2016 yılında Mısır, Amerikan doları karşısında kendi ülkesindeki para birimini %14 civarında devalüe etmiştir.

Bu sayede de Mısır borsası oldukça iyi bir yükseliş göstermiştir fakat bununla birlikte kara borsa piyasası Mısır Merkez bankasında daha fazla önlem almak zorunda kalmıştır. 12 Haziran 2016 yılında Mısır bir kez daha devalüasyon yapmış ve Mısır’da kullanılan Pound değerinin Amerikan Dolarının karşısında düşürmeyi başarmıştır.

Bu örneğe ek olarak Çin’de verilebilir. Çin 2015 yılında kredi ile ekonomik daralmalar yaşayarak yerel para birimi olan Reminbi’yi devalüe etmiştir. Yıl içinde de bu devalüasyonu birkaç defa tekrarlayarak, ABD küresel ticareti üzerinde para politikası üzerinden müdahale ettiği için Çin’e uyarmada bulunmuştur. Ülkelerin para birimlerini devalüe etmesi, küresel olarak yapılan ticarette avantaj sağlamaya çalışması da ihracatı avantajlı hale getirerek kur savaşlarının nedeni olduğu belirtilmektedir.

Devalüasyon Sonucu Neden İhracat Artar?

İhraç edilecek ürünlerin birim fiyatı diğer para birimlerinden ucuz olması, dış piyasalarda olan rekabet gücünü arttırır bunun sonucunda ihracat artmaya başlar.

Devalüasyon Yapılma Kararını Kimler Alır?

Kurlar belli istikrar içinde olduğu veya sabit bir kurum uygulandığı kurlarda herhangi bir değişme işlemi yapılacak ise bu hükümet tarafından yapılmaktadır. Çünkü hiçbir devlet kendi para biriminin diğer devletlerin kullandığı para birimleri karşısında değer kaybetmesini istememektedir.

Devalüasyon Yüzde Kaç Olur?

Devalüasyon sabit kur rejiminde uygulanan bir karar olduğu için sabit bir kur rejimi olan ülkelerde aniden dövizde oluşan büyük değişimler sonucu %25 ve %30’larda devalüasyon görülmektedir.

Devalüasyon Uygulamak Zararlı Mıdır?

Eğer bir ülkede devalüasyon olursa döviz cinsinden borcu varsa bu daha da artış gösterir. Bu artış önüne geçilemez hale gelirse iflaslar ve işsizlikler oluşur. Sermaye malları ile teknoloji ithalatını daha pahalı yaparak fiyat artışları sağlanır. Tüm bunların sonucunda ise enflasyonlar ciddi artışlar gözlemlenir.

Devalüasyon Ne Zaman Yapılmalıdır?

Daha çok ülkenin ithalat ile ihracatı çok üzerine çıktığında, satın alım gücü zayıflayarak ülke giderek fakirleşir. Bu nedenle durumu toparlamak için ülke genelinde hükümet tarafından devalüasyon yapılmaktadır.

Devalüasyonun Dolara Etkisi Nedir?

Devalüasyon bir ülkenin ithal mallarındaki satın alım gücünü azaltırken, ithal giderlerinde enflasyonunu yükseltir ve bu sayede ihraç edilmiş olan malların döviz cinsinde birim fiyatı düşürülmüş olmaktadır.