Böbrek Taşı Neden Olur? Tedavi Çeşitleri Neler?

Böbrekler vücutta bulunan atıkların dışarı atılmasını sağlar. Böbreğin diğer görevi ise gerekli bazı maddeleri ayıklayarak vücuttaki dengeleri sağlamaya yardımcı olmasıdır. Neden sorun olduğuna dair kesin bilgiler olmasa da taş hastalığının genetik ya da beslenme gibi sebepleri olduğu söylenebilir. Bazı durumlarda hiç belirti vermeyen böbrek taşları ilerleyerek daha fazla ağrı ve sıkıntı yaratır. Erkeklerde kadınlara oranlandığında daha fazla görülür.

Böbrek Taşı Neden Olur?

İnsan kanında bulunan vitaminlerden bazıları vücuttan böbrek aracılığıyla atılırken belli bir denge içerisindedir. Fakat bazı nedenlerden dolayı kristallerin çözünürlüğü azalıyor ve birikiyor bu da böbrekte kristallerin çökmesine ve taş oluşturmasına sebep oluyor. Oluşan taşların içeriğine bakıldığına yüzde 80’inin oksalat taşı olduğu görülür.

Bazıları da enfeksiyona bağlı olarak sistin ve kalsiyum taşıdır. Taş oluşumda beslenme önemli bir faktördür. Yeteri kadar sıvı tüketmemek başlıca sebeplerden biridir. Fazla hayvansal gıda tüketmek, rafine şeker fazla kullanmak, kahve ve kakao gibi zararlı besinleri çok tüketmek de neden arasındadır. Bununla beraber genetik etkenlerde artırmaktadır. Alınan ilaçlar ve böbreğin yapısal bozukluğu da böbrek taşına sebebiyet verebilir.

Böbrek Taşı Belirtileri

Minik taşlar fark ettirmeden, belirti vermeden idrar yolundan geçebiliyor. Bazı hastalarda hiçbir belirti olmadan tetkik sonucu fark edilebiliyor. Taşların boyutları da büyüdükçe sıkışma yapabiliyor. Şikâyetlerden arasından en çok görülen ağrıdır. Bazı hastalarda ağrı hafifken bazıların da ise şiddetlidir. Bu ağrılar hastalardan genellikle ara ara olur. Hastalara sorulduğunda yan taraflarının ağrıdığını dile getirirler.

Bunlarla beraber diğer belirtiler bunlardır;

• İdrar yapılırken oluşan ağrı
• İdrarda görülen kan
• Kusma
• Çok sık idrara çıkmak
• Az idrar yapmak
• İdrar renginde değişiklik
• İdrar yaparken ağrı hissetmek
• İdrarın kötü kokması
• Ateş
• Titreme

En sık görülen belirtilerden ağrı şiddetlidir ve bıçak saplanır gibidir. Ağrıya bazen kusma ve idrar da kanama da eşlik edebilir. İlerleyen durumlar da ya da taşlar büyüdüğü zaman bazen hasta da ateş ve titreme görülebilir.

Böbrek Taşı Tetkikleri

Böbrek taşı hastalığında hastanın hikâyesi ve fiziksel muayene yapılır. Ek olarak tanıyı netleştirmek için ultrasonografi istenir. Üriner sistem grafiği de istenir ve bu tetkikler sayesinde böbrek taşları tespit edilebilir. Bazı zamanlar idrar yolu enfeksiyonu ve idrarda kanama da belirti olduğundan dolayı idrar analizi istenir. Aynı zamanda taşların niteliğine bakmak ve nedenini öğrenmek için kan testi de yapılabilir.

Taşlar çok küçük olduğunda tespit edebilmek ve böbreğin anatomisini görmek için Bilgisayarlı Tomografi yaptırılır. Bir başka yöntem de hastanın damar yolundan ilaç verilerek röntgen de tespit edilmesidir. Böylelikle vücut içerisinde ki taşları, idrar yolunda tıkalı kalanları ve böbrekte ki kan akışına bakılır.

Böbrek Taşı Tedavisi

Eğer yapılan tetkikler sonucu teşhis koyulduysa tedavi aşamasına geçilir. Tedavide önemli olan durum taşın boyutudur ve böbreğin neresinde olduğudur. Böbrek ne kadar büyükse taşı düşürme olasılığı o kadar düşüktür. Böbreğin üst kısmında oluşan taşların düşme ihtimali daha fazladır.

Tedavinin nasıl olacağı hastanın ağrısının ne kadar şiddetli olduğuna ve taşın böbrekte hasar bırakıp bırakmadığına göre değişir. Eğer tekrarlayan bir böbrek taşı varsa nedeni iyi tespit edilmeli. Detaylı yapılan laboratuar testleri yapılması tedavi açısından büyük önem taşıyor. Ayrıca yapılan kan testleri ile kandaki magnezyum, d vitamini, ürik asit, kalsiyum ve fosfor oranlarına bakılması gerekiyor.

İdrar tahlillerinin sonucunda idrarın PH derecesine, sistin, ürik asit ve oksalat oranlara bakılıyor. Metabolik ya da hormonal bir bozukluk varsa tedavi yöntemleri değişiyor. Eğer hastanın idrar yolunda yapısal bir bozukluk varsa radyolojik test ile bakılıyor ve gerektiği takdirde cerrahi işlem yapılıyor. Bazı durumlar böbrek taşı inatçı olabilir bu durumlarda ilaç tedavisi uygulanıyor.

Böbrek Taşı Hastalığında Kişiye Özel Tedaviler

• Taş kırma(ESWL): Taş kırma tedavisinde, taşlar şok dalgası ile küçülene kadar parçalanır. 50-60 dakika süren işlem az bir ağrıya sebep olabilir. Bu yüzden eğer hasta isterse sakinleştirici ilaç kullanabilir ya da işlem anestezi altında yapılabilir. İşlemin ne kadar başarılı olacağı taşın boyutuna göre değişir. Aynı zamanda taşın böbreğin neresinde olduğu da önemlidir. Hastanın idrar yolu enfeksiyonu varsa, hamileyse, kanama tehlikesi varsa, omurgasında şekil bozukluğu varsa, çok kiloluysa bu tedavi şekli yapılmaz.
• Flexible URS (RIRS): Bu tedavi de hastaya anestezi yapılır. Böbreğin içindeki küçük taşların ve idrar kanalı tedavisinde kullanılıyor. 2-3 mm çapındaki bir cihaz yardımı ile tedavi edilir. Üretra(dış idrar kanalı) mesaneden geçirilir ve böbreğe ulaştırılır, lazer ve basınçlı taş kırıcı cihaz yardımı ile parçalanır. Taş kendiliğinden düşecek boyuta gelene kadar devam eder. İşlem sona erdiğinde bölgedeki şişmenin azalması ve hızlı iyileşmesi için stent yerleştirilir.
• PCNL: Bu tedavi de genel anestezi altında yapılır. Bu tedavi küçük taşların aksine boyutunun büyük olduğu taşların tedavisinde kullanılıyor. Sırt bölgesinden yapılan 1 cm’lik kesi ile özel bir optik sistem böbreğe ulaşır. Lazer ve ultrasonik cihaz yardımıyla parçalara ayırır ve vücudun dışına alınır. Tedavi sonrası hastanede 1-2 gün kalınması tavsiye edilir.

Hastalardan alınan taşlar tiplendirme yapılmak için analize gönderilir. Çıkan sonuca göre hastalığın tekrarlamaması için diyet önerilinde bulunulur.

Böbrek Taşını Engelleyen Beslenme Alışkanlıkları

Böbrek de oluşan kalsiyum ve ürik asit taşlarının en sık görülme sebebi yanlış beslenmedir. Böbrek taşlarının oluşmasını engellemek için en etkili yöntem bol su tüketmektir. Bununla beraber bazı besinlere dikkat edilerek de bu hastalık engellenir. Tuz et ve alkol tüketimi azaltılmalı. Oksalat içeren gıdalar yani çilek, ıspanak, çay ve kahve gibi besinler az tüketilmeli. Gün boyu yeterince sıvı tüketmek gerekiyor. Her gün düzenli spor yapıldığı takdirde hastalık engellenir.