Kıdem Tazminatı Nedir? Kıdem Tazminatı Alma Şartları Nelerdir?

Kıdem tazminatı, bir işçinin çalıştığı işyerine en az bir yıl kıdemi bulunuyorsa 1475 sayılı İş Kanunun 14. Maddesinde belirtilen şartların birinin varlığının olması halinde iş sözleşmesi sona ermesi durumunda işçinin çalıştığı her tam olan yıla karşılık hak olarak kazandığı bir aylık ücret tutarında ödenen tazminata denilmektedir. Kıdem tazminatının tavan fiyatı her iyi Maliye Bakanı tarafından hesaplanarak ilan edilmektedir. İşçinin aldığı fiyatın yanında para ile verilen maddi yardımlarda hesaplamaya dahil olsa bu fiyat o yıl için belirlenmiş olan tavan fiyatı geçmez.

Kıdem Tazminatı Alma Şartları Nelerdir?

İşçi, her durum karşısında kıdem tazminatı almaya hak kazanamamaktadır.

Bu kapsamda ise İş Kanunu’nun 1475 sayısına göre kıdem tazminatı alma şartları;

• İşçi iş sözleşmesini 4857 sayılı Kanunun 24. Maddesine göre haklı sebeplerde feshi olursa
• İş sözleşmesinde öngörülen zamanın bitimiyle sona ermesi
• İşveren işçinin iş sözleşmesindeki 4857 sayılı Kanunun 25. Maddesine göre belirtilen sebepler dışında haksız bir sebeple feshederse
• İşveren iş sözleşmesinde geçerli olan bir sebeple feshederse
• İşçi 1475 sayılı Kanun hükmünce emekli olursa
• İşçi 1475 sayılı Kanun hükmünce askerlik ya da manevra nedeniyle işte ayrılırsa
• Kadın işçilerin evlendikten sonra bir yıl içinde işten ayrılması
• İşçinin sigorta süresi ile gerekli olan prim gününün dolması durumunda yaşını doldurması sebebiyle işten ayrılması
• İşçinin ölüm durumunda kıdem tazminatı işçi veya mirasçıları hak kazanır

Tüm bu dışında eğer işçi yapılan iş sözleşmesinin haksız bir nedenle feshetmiş ise veya işveren iş sözleşmesinin 4857 sayılı İş Kanunu’nun da yer alan 25. Maddeye göre belirtilen nedenlerden birine dayanarak feshi ederse bu durumda işçi kıdem tazminatını almaya hak kazanmaz.

Kıdem Tazminatı İçin Nereye Başvurulmalı?

Kıdem tazminatında olan uyuşmazlıklarda işçi yazılı olarak işyerinin ikamet ettiği yerdeki adliyeye başvurmalıdır. Başvuruyu adliyelerde olan ara buluculuk bürosuna eğer büro yok ise bu işi yapan Sulh Hukuk Mahkemesine başvurmalıdır.

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

İlk önce çalışanın çalışmış olduğu toplam süre belirlenir. Ardından çalışanın çalışmış olduğu toplam yıl sayısıyla almış olduğu son brüt ücret içerisinde yol, yemek, ikramiye ve yan ödemeler çarpılır. Tam yıl sürenin dışında olan sürenin toplam gün sayısı belirlenerek günlük ücret ile çarpılır.

Ortaya çıkmış olan tutar %0, 759 oranında damga vergi kesintisi yapılarak geriye kalan tutar, kıdem tazminatı tutarını göstermiş olmakta olup çalışana bu tutar ödenir. Kıdem tazminatında oluşan zaman aşımı süreleri İş Kanunu’nda yer almamakla birlikte Borçlar Kanununa göre hesaplama yapılmaktadır. Yargıtay aldığı karar ile kıdem tazminatını 10 yıllık dava zaman aşımına tabi olduğu hakkında hüküm almıştır.

Kıdem Tazminatı 2021 Ne Kadar Alınır?

2021 yılı Hazine ve Maliye Bakanının yayınladığı genelgeye göre tavan fiyat belirlenmiştir. İşbu genelgeye bakılacak olursa kıdem tazminatı tavan fiyatı 01.01.2021- 30.06.2021 tarihlerin içinde 7.638,96 TL olarak belirlenmiştir. Belirlenen bu ücret her yıl altı ay olarak periyotlar şeklinde değişmektedir.

Kıdem Tazminatı Zaman aşımı Süresi Nedir?

Kıdem tazminatında zaman aşımı süresi içinde talep olacak bir tazminattır. Bu zaman aşımı iş süresinin feshinden başlayarak 5 yıl olarak belirlenmiştir. İşçi bu 5 yıllık zaman aşımı süresi içinde kıdem tazminatının talebiyle de iş davası açmadığı zaman, bir daha böyle bir çalışmayla ilgili olarak kıdem tazminatı davası açamamaktadır.

Kıdem Tazminatının Alınamadığı Haller Nelerdir?

Birçok haller buna sebep olmaktadır. Bunların birkaçı aşağıda belirtilmektedir.

İşçinin Sadakat Yükümlülüğü

İşçi, işte çalışmaya devam ederken işverene sadakatsiz olan davranışları göstermekten kaçınmalıdır. Sadakatsiz olan davranışları göstermesi durumunda işveren iş sürecini haklı sebeplerden ötürü feshi etme hakkına sahip olmaktadır. İşçinin sadakat yükümlülüğü, işverenini yapmış olduğu iş ya da işyeri ile menfaatlerini koruyarak, işverene zarar verebilecek ve risk altına sokacak davranışlardan kaçınmayı zorunlu kılmaktadır.

İşçini Kendi Dikkatsizliği Sonucu Hastalanması

İşçinin alkol tüketimi veya yaşam tarzından kaynaklı olarak hastalanması durumundan engelli bir hale gelmesiyle işyerine gelemeyecek ve devamsızlığının 3 iş günü art arda sürmesiyle ya da bir ayda 5 iş günü yapılan devamsızlık halinde iş çalışmasını feshederse işçi kıdem tazminatı alamaz

İşçi İşe Girerken İşverene Yanlış Bilgiler Vermesi

İşçi ile yapılan sözleşmede esas dikkat edilecek noktalardan biride lüzumlu nitelik ile belirttiği şartlar kendisinde olmadığı halde kendisinde olduğunu söylemesiyle işvereni yanıltması durumunda işçi kıdem tazminatı alamaz.

İşçinin İşyerinde Suç İşlemesi

İşçi işyerinde eğer başka bir işçiye cinsel tacizde bulunma, işyerine uyuşturucu madde getirme ya da sarhoş gelme, hırsızlık ve güveni kötüye kullanılması gibi suçların işlenmesi durumunda işçi kıdem tazminatı alamaz.

İşçinin 7 Gün Hapis Cezası Gerektiren Bir Suç İşlemesi

İşçi, işyerinde yedi günden fazla olacak şekilde hapis cezası gerektirecek ya da cezası ertelenemeyecek bir suç işlerse işçi kıdem tazminatını alamaz.

İşçinin Devamsızlığı Halinde

İşverenden izin alınmadan ya da başka bir haklı sebep olmadan art arda iki iş günü ya da bir ay içerisinde iki defa tatil günlerinden sonraki ilk iş günü veya bir ay içerisinde toplam üç iş günü işe devam etmemesi durumunda işçi kıdem tazminatı alamaz.

İşçinin İş Güvenliği Tehlikeye Düşürmesi

İşçinin kendi isteği ile veya kendi ihmalinden dolayı iş güvenliğini tehlikeye atması ya da işverene ait olsun olmasın işyerinde olan makine, tesisat ve başka malları kendisinin 30 günlük ücretiyle ödenmeyecek halde zarar vermesi halinde işçi kıdem tazminatı alamaz.

Kıdem Tazminatı ve İhbar Tazminatı Arasındaki Fark Nedir?

Kıdem tazminatı iş yerinde çalışan bir işçinin işten ayrılmasıyla birlikte, çalıştığı süre zarfında işyerine harcadığı emeğin karşılığı almasına yarayan kanunen tanınmış olan bir tazminattır. Fakat işçi kanunda yer alan süreler uyarınca haber vermeden işten ayrılırsa işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalmaktadır.