Çocuklara Afetler Nasıl Anlatılmalıdır?

Doğal afetler dünyanın önemli evrelerinde yer alan olaylar olup, can ve mal kaybına neden olmakla birlikte hayatın akışını olumsuz etkilemişlerdir. Bölge, iklim ve coğrafyaya bağlı olarak sıklıkla karşılaşılan afetler doğal ve insan kaynaklı olur. Sel, deprem, çığ, kuraklık, taşkın gibi olaylar doğal afet olurken büyük yangınlar, grizu patlamaları, salgın hastalıklar insan eliyle olan afetlerdir.

Bu afetleri çocuklara anlatmak ve onları bilgilendirmek hayatta daha güçlü olmalarına neden olacaktır. Yetişkinler dışında kalan ve 18 yaş altı çocuklara afetler nasıl anlatılmalıdır? Acaba diye fikir edinmek faydalı olacaktır. Afetler hakkında çocuklara eğitim ve bilgi verileceği zaman çocuk yaşıyla bile birer kahraman olabileceği anlatılmalıdır.

Nasıl Anlatılmalı

Doğal ya da insan eliyle oluşan afetlerde çocuğun anlayacağı basit terimler ile afeti anlatmak gerekir. Çocuğun yaş gurubuna göre hazırlanan animasyonlar, uygulamalı tatbikatlar ve afet öncesi alınacak tedbirlerde yardım isteği ile çocuklar afetin ne anlama geldiğini, neler yapılması gerektiğini kavrayabileceklerdir. Somut kavramlar çocukların afetlere karşı duyarlılığını artıracaktır. Afet olarak çocukların bildikleri afet çeşitleri deprem ve yangın olarak bilinmekte diğer afet çeşitleri de çocuklara anlatılmalıdır.

Eğitmenler

Afet eğitimi öncelikle evde yaşayan ebeveyn veya diğer büyüklerin çocuğa afeti anlatması şeklinde olmalıdır. Sonraki süreçte okul hayatında eğitmenler aldıkları pedagojik formasyon bilgisi eşliğinde çocuğa afetin varlığını, çeşitlerini, nedenlerini, korunma yollarını anlatarak çocuğun bilinçlenmesine katkı sunacaktır. Hatta yapılacak uygulamalı tatbikatlar ile çocukta afetlere karşı bilinç geliştirilmesine katkı sağlayacaklardır.

Afetler hakkında bilginiz yetersiz ise, anlatımda zorlanıyor iseniz ülkemizde Afet ve Acil Yönetim Başkanlığı veri desteği alabilirsiniz. Çocuklara yönelik afet eğitimi görsel ve anlatımsal olarak ilgili sitede yer alır. 7/24 hizmete açık olan siteden faydalanabilirsiniz. Ayrıca çocuğunuzun bilgilenmesi için bulunduğunuz ilin müdürlüklerini ziyaret edebilirsiniz. Her şeyde olduğu gibi çocuklara verilen afet eğitimi ile yeni nesiller daha bilinçli hale gelecektir.

Soru Cevap

Afet eğitimi çocuklara verilirken en etkin yöntem olan soru cevap şekli ile öğrenme sağlanmalıdır. Çocuğun sorabileceği sorular karşısında doğru, kısa ve net cevaplar vermek çocuğun afete karşı duyarlılığını artıracaktır. Soru sorma hakkı verilmelidir.

Çocukların Afet Bilgisi

Yaşadıkları çevre, görsel basın haberleri ile çocuklar afetlerin yıkıcı etkileri görmekte ve bu yıkıcı etki onları korkutmaktadır. Olay anını yaşayan çocuklar bağırış, feryat, yıkıntı, acı, gözyaşı gibi olaylara şahit olabilir ve etkilenebilirler. Çocuğa afet bilinci aşılamak için yaşadığı yada gördüğü afetlerin doğal olduğu, tedbir alındığı takdirde zarar görülmeyeceği vurgusu yapılmalıdır.

Çevresel Riskler Anlatılmalı

Çocuklar anne ve babalarına bağımlı ve zorunlu olarak yaşar. . Yaşanılan çevrede ne tür bir afetin olabileceği çocuğa anlatılmalı, riskler ve korunma yöntemleri hakkında bilgi verilmelidir.

Afet Tedbirleri

Afetler doğal olaylar olup önüne geçilemeyeceği çocuğa anlatıldıktan sonra detaya girilmeden afet öncesi, afet anı ve afet sonrası alınacak ve yapılacak tedbirler çocuğa anlatılmalıdır. Öncesine örnek olarak evlerin güvenli ve az katlı olması, afet anında panik yapılmaması, kurtarma ekiplerinin onları kurtaracağı, korkmaması gibi ve sonrasında toplanma bölgesi gibi detaylar somut örnekler ile çocuğa anlatılmalıdır. Depremde çök kapan tutun çalışması, yangında yere yakın alanda oksijenin daha çok olduğu, selde yüksek yerlere çıkılması gerektiği basit tedbirler olarak çocuğa öğretilmelidir.

1-1-2 Anlatılacaktır

Doğal ya da insan kaynaklı afetlerde çocuklara yardım istenilecek telefon numarası olan 1-1-2 numarasının önemi anlatılmalı ve hangi durumda olurlarsa olsunlar bu numarayı aramaları gerektiğinin bilinmesi gerektiği öğretilmelidir.

Güvenlik

Afetler sonrası ortalıkta yalnız kalan çocukların olabileceği bu durumda afet ile ilgilenen afad, sağlık, emniyet ve jandarma ekipleri dışında kimseye güvenmemeli ve yardım için bu teşkilatlardan yardım istenmesi gerektiğine vurgu yapılmalıdır. Bun teşkilatlar dışında çok iyi tanıdığı komşu, akrabalardan da yardım alınabilir. Çocuğun uzak akrabalardan birinin telefon numarası veya adresini öğrenmesi, 1-1-2 çağrı merkezinin numarasını bilmesi gerektiği ve bulunduğu ortamda korunma yöntemlerini öğrenmesi faydasına olacaktır.

Destek

Afetler hakkında çocuklara eğitim ve bilgi verileceği zaman çocuk yaşıyla bile birer kahraman olabileceği anlatılmalıdır. Afet anında gönüllü basit çalışmalara katılım sağlayabilmesi, yaralı insan ve hayvanları beslemesi, yardım kuruluşlarının bunlardan haberdar olabilmesi afet anında nedenli önem arz ettiği ve büyük kahramanlık göstergesi olduğu anlatılmalıdır. Büyüdükten sonra gönüllü ve sivil toplum kuruluşlarında görev alarak afetlerde etkin rol almasının mümkün olacağı belirtilmelidir.

Afetlerde yaşanılan olumsuz insan feryatları çocuğun korkmasına neden olabilmekte ve çocukta istemsiz belirtilerin görünmesine sebep olmaktadır. Böyle durumlarda en çok görülen alt ıslatma, tırnak yeme, kabuslar çocuklarda görülebilir. Uzun süreli bu travmatik davranışlar çocuğu etkilediği için profesyonel destek almak gerekebilir ve çocuk bu anlamda da desteğin önemli olduğunun gerekliliğine inandırılmalıdır.

Çocuklara afet anlatılırken;

• Çocuğun yaş gurubuna uygun ve en sade şekilde anlatılmalıdır.
• Afet çeşitlerine somut örnekler verilmelidir.
• Afetlerde hayati öneme haiz bilgilere değinilmelidir.
• Periyodik olarak afetlerin çeşitliliğine göre tatbikatlar yapılarak önlemlerin ve duyarlılığın artırılması sağlanmalıdır.
• Afetlerin korkutucu yönünden çok afetlerin dünya döndükçe devam edeceğini, ne zaman, ne şekilde karşılaşılacağının bilinmediğini amacın hayatta kalmak olduğunun öğretilmesi gerekir. Afetlerin doğal sonuçlarının çocuğu kaygılandırmaması gerektiği, devlet elinin destek olacağı, kısa bir yaşam düzensizliği sonrası normal hayata dönüşün sağlanacağı çocuğa anlatılmalıdır.
• Çocukların afetlere karşı hazırlıklı olması önemli ve üzerinde durulması gereken bir konu olduğu için yaşanmadan ya da yaşanmışlık sonrası bu tür basit ve anlaşılır bilgilerin çocuğa anlatılması gereklidir.

Bilinçli bir toplum yeşertmek için öncelikle çocukların eğitilmesi gerektiği bilinmekte bu nedenle afet eğitimi de ebeveynler ve okullarda çocuklara anlatılmalıdır.